نویسندگان

• امیر حسین رنجبریان ¹
• محمد سعیدی ²

¹ استادیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل دانشکدة‏ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

² دانش‌آموختة دکتری حقوق بین‌الملل دانشکدة‏ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

مردمان بومی مردمانی هستند که از ادوار گذشته و به‌ویژه پیش از استعمار دارای تاریخ، پیوندها، و سنت‏های مشترک با یک‌دیگر بوده‏اند که سبب جدایی آن‌ها از جامعة اصلی و مرکزی و برخورداری از نظام‏ها و الگوهای ارزشی و فرهنگی خاص خود شده است. این مردم، که در چارچوب‏ها و نظامات قدرت مرکزی زندگی می‏کنند، با سرزمین و محل اقامت خود رابطه‏ای عاطفی و معنوی دارند و نیز حفظ و صیانت از فرهنگ و میراث غیر مادی خود را، که عمدتاً جنبة شفاهی و کلامی دارد، عامل بقا و استمرار هویتشان در گذر زمان و پرهیز از ادغام در دیگر جوامع غالب و مسلط در دنیای اطراف می‏دانند. برای حمایت حقوقی از این میراث راهکارهای گوناگونی پیشنهاد شده است که اهم آن‌ها را می‏توان در دو راهکار دسته‏بندی کرد: راهکار اول شامل نظام‏های حقوق خصوصی و حقوق مالکیت فکری است که با تکیه بر جلوه‏های گوناگون این حقوق‌ مانند کپی‌رایت، حق اختراع، حقوق علائم تجاری، حقوق قراردادها، و مسئولیت مدنی و با تلقی این میراث به‌منزلة اموالی دارای ارزش اقتصادی و قابل دادوستد راه‌حل‏هایی برای حمایت از آن ارائه می‏کنند. راهکار دوم نیز نظام حقوق بشر است که بر اساس الگوبرداری از چارچوب «حق‏های فرهنگی» و آموزه‏های حقوق بشری در پی یافتن سازوکارهایی برای حمایت از حق مردمان بومی بر میراث فرهنگی غیر مادی و ادبیات و فرهنگ عامة آن‌ها به‌مثابة یک حق بشری است و در اسناد بین‏المللی و عملکرد محاکم بازتابی مناسب یافته است، تا جایی که برخی حق این مردمان بر حفظ میراث غیر مادی، به‌منزلة بخشی از هویتشان، را در زمرة حقوق بشر عرفی می‏دانند.

کلیدواژه‌ها

• حقوق بشر
• حقوق خصوصی
• حقوق مالکیت فکری
• حقوق فرهنگی
• مردم بومی
• میراث فرهنگی غیر مادی

عنوان مقاله [English]

Safeguarding the indigenous people’s intangible cultural heritage: In search for the most appropriate legal approach

نویسندگان [English]

• Amir Hossein Ranjbarian ¹
• Mohammad Saeedi ²

¹ Assistant Professor, Department of Public and International Law, Faculty of Law and Political Science, Tehran, Iran

² PhD in International Law, Faculty of law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Indigenous people are the people who, from olden days and especially prior to the colonization era, have sustained a common history as well as bonds and traditions that allow them to stand out from the mainstream society and enjoy their own unique practices, set of values and cultural experience. Living under the rules and framework of the central governing authority, these people have emotional and spiritual bond with their territory and place of residence. They also consider protection of their culture and intangible heritage, mostly carried through oral traditions, tantamount to the survival and continuation of their identity and furthermore securing their heritage from merging in other dominant societies in the surrounding world to the point of being lost. The legal approaches that have been proposed to protect the intangible heritage of indigenous people can be classified as two categories: First, the private and intellectual property laws that regards the mentioned heritage as of economic value, offers solutions relying on various dimensions such as copyright, patent, trademark law, the law of contracts and the law of responsibility. Secondly, the Human Rights that introduce new mechanisms to safeguard the indigenous people’s right to their intangible heritage and folklore, based on the framework of “Cultural Rights” in addition to the doctrines pertaining Human Rights which have reflected well in international documents and tribunal case laws. The extent of approval in this approach has even led some to consider the right of indigenous people to protect their intangible heritage as a part of their identity as a principle of customary human rights rule.

کلیدواژه‌ها [English]

• cultural rights
• human rights
• indigenous people
• intangible cultural heritage
• Intellectual property law
• Private law