نویسندگان
1 دانشیار دانشکدة حقوق دانشگاه شهید بهشتی
2 دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل دانشکدة حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شعبة دبی
چکیده
سمت به معنای صلاحیت اقامة دعوا داشتن در محضر دادگاه است. احراز سمت دسترسی شهروندان به دادگاه را محدود می‌کند. این حق دسترسی اصلی کلیدی محسوب می‌شود و در نظام‌های حقوقی مختلف معیارهای متفاوتی برای احراز سمت خواهان به کار می‌رود. پرسش بنیادین این است: آیا، در دعاوی زیست‌محیطی، شهروندان و سازمان‌های غیر دولتی، که نفع مستقیم و شخصی ندارند، می‌توانند علیه آسیب‌زننده به محیط‌زیست اقدام به طرح دعوا کنند؟ امروزه، اغلب کشورها دریافته‌اند که تبیین دایرة سمت در دعاوی زیست‌محیطی متفاوت از سایر حوزه‌ها امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی را برای حمایت و حفاظت از محیط‌زیست میسور می‌سازد. بدین روی، در کشورهای مختلف دنیا امکان اقامة دعوا بر مبنای منفعت عمومی (متمایز از موضوع منفعت جمعی) به‌خوبی فراهم شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A comparative study of the extent of standing (Locus standi) in environmental litigations
نویسندگان [English]
- Mohammad Hosein Ramazani Ghavamabadi 1
- Javad Javadmanesh 2
1 Associate Professor, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Dubai Branch, Dubai
چکیده [English]
Locus standi defines as having the right to bring a legal action before the court. This doctrine restricts the citizens' access to justice, a right which identifies as a key principle. Nevertheless, each legal system has severalcriteria used by its courts to decide if a plaintiff, in fact, has standing to litigate. Against this background, the present study seeks to answer this fundamental question regarding environmental claims: Can citizens and/or Non-Governmental Organizations (NGOs) bring cases against contamination and/or destruction of the Environment -especially in lieu of direct and personal interest - to court? Today, as most countries have realized the potential capacities of operating the public as a mean of protecting the Environment, they tend to view standing in said cases in a different light. As a result, litigation on the basis of common interests (distinctive from the collective interest), has been provided as a possibility in both developed and developing States.
کلیدواژه‌ها [English]
- environmental claims
- environmental law
- Locus standi
- plaintiff
- Public interest
الف) فارسی
کتاب
- گروه صلح کرسی حقوق بشر (1389). حقوق زیست‌محیطی بشر، صلح و دموکراسی یونسکو دانشگاه شهید بهشتی، انتشارات دادگستر.
- شیلتون، دینا و الکساندر کیس ( 1394). کتابچة قضایی حقوق محیط زیست، ترجمة محسن عبداللهی، معاونت حقوقی و توسعة قضایی قوة قضاییه، انتشارات خرسندی.
- متین دفتری، احمد (1388). آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، ج 1، انتشارات مجد.
- مرادی، حسن (1392). حقوق محیط‌زیست بین‌الملل، ج 1، انتشارات میزان.
- مشهدی، علی (1392). حق بر محیط زیست سالم، انتشارات بنیاد حقوقی میزان.
- موسوی، سید فضل‌اله (138). سیر تحولات منابع حقوق بین‌الملل محیط زیست، انتشارات میزان.
- شمس، عبدالله (138). آیین دادرسی مدنی، ج 1، تهران: انتشارات دراک، چ 12.
مقالات
- ارشدی، محمدیار (1384)، نقش قوۀ قضائیه هند در حفاظت از محیط زیست، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ 9، ش 3 .
- امیرارجمند، اردشیر (1374). «حفاظت از محیط زیست و همبستگی بین‌المللی»، تحقیقات حقوقی، ش 15.
- بهرامی احمدی، حمید و اعظم علی‌خانی (1392). «تأملی بر جنبه‌های کاربردی دعاوی مسئولیت مدنی علیه دولت در قبال خسارت‌های زیست‌محیطی»، دانش حقوق عمومی، س 2.
- پیری، مریم و ناصر قاسمی (1388). »بررسی حقوقی قضایی چگونگی و نقش اعمال حقوق شهروندی در محیط زیست»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورة 11، ش 3.
- جم، فرهاد (1387). «دسترسی به عدالت زیست‌محیطی: کاوشی در نظریة سمت و طرح دعاوی منفعت عمومی در ایالات متحدة امریکا»، حقوق اساسی، س 7، ش 9.
- حبیبی، محمدحسن، حق برخورداری از محیط زیست سالم به عنوان حق بشریت، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش60، تابستان 1382 .
- رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1389). «بررسی محتوای اصل مشارکت در حقوق بین‌الملل محیط زیست»، پژوهش، س 12، ش 29.
- رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین و حسین سیمایی‌صراف (1393). «از مالکیت تا حاکمیت: مطالعة تطبیقی محیط زیست در حقوق و فقه اسلامی»، دانش حقوق مدنی، س 3، ش 1.
- رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1390). «پیشگیری و سرکوب جرایم زیست‌محیطی در پرتو اقدامات سازمان‌های غیر دولتی در نظام حقوقی ایران»، مجلة حقوقی دادگستری، سال 1375، ش 75.
10. صادقی، محمود و مهدی جوهری (1391). «ذی‌نفع در دعاوی ناشی از اختراع از نگاه قانون و رویة قضایی»، دیدگاه‌هایحقوققضایی، ش 59.
- عبداللهی، محسن و مسعود فریادی (1389). «چالش‌های حقوقی سازمان حفاظت محیط زیست ایران»، علوم محیطی، س 7، ش 4.
- مرادی‌نوده، سیرالله (1387). «بهره‌مندی از محیط زیست سالم‌ـ حق بنیادین بشر»، فصلنامة دانشکده ادبیات و علوم انسانی، س 3، ش 10 و 11.
- نجفی‌اسفاد، مرتضی و عسکر جلالیان (1391). «ضرورت تأسیس دادگاه بین‌الملل محیط زیست جهت حمایت کیفری و حقوقی از محیط زیست در مقابل خسارات وارده در جنگ 22 روزة غزه»، راهبرد، ، س 21.
سایت
- ضیایی، یاسر (1394). «نقش دیوان بین‌المللی دادگستری در توسعة حقوق بین‌الملل محیط زیست»، برگرفته از سایت http://intvisible.blogfa.com/post/117.
ب) لاتین
- European parliament, a comparative study on legal standing (locus standi) before the EU and member states courts, 2012, policy department, European parliament.
- Iskoyan, Aida, The issue of LOCUS STANDI of non-governmental organizations in the sphere of environmental protection (CONSTITUTIONAL-legal analysis), p 267, available at: http://www.ysu.am/files/Aida_Iskoyan-1415703186-.pdf.
- Kidd, Michael PUBLIC INTEREST ENVIRONMENTAL LITIGATION: RECENT CASES RAISE POSSIBLE OBSTACLES , PER / PELJ, ISSN 1727-3781, Available at: http://www.saflii.org/ za/journals/PER/2010/38.pdf
- Mejstad, Alva, Giving the Environment a Voice? Access to Justice for NGOs in the EU post the Aarhus Convention, Graduate Thesis, Master of Laws, Supervisor: Sanja Bogojevic, faculty of law, Lund University.
- Murombo, Tumai, Strengthening locus standi in public interest environmental Litigation: has leadership moved from the United States to South Africa?, Environment and Development Journal, N.6/2, 2010, ISSN 1746-5893, available at http://www.lead-journal. Org/content/10163.pdf.
- Orliange, p. La commission de developpement durable.annuaire francais de droit international xxxix, 1993.
- Roller, Gerhard, Locus standi for environmental NGOs in Germany: The (non) implementation of the Aarhus Convention by the ‘Umweltrechtsbehelfsgesetz’ Some critical remarks, Environmental Law Network International, Elni review, Issn 1618-2502, no1. , 2010.
)