دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسنده

استادیار گروه حقوق، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

چکیده

اصل دخالت دولت و لزوم تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری آن در عرصۀ اقتصاد بدیهی به نظر می‌رسد، اما چنانچه این مداخله با رعایت موازین و قواعد حقوقی و اقتصادی و با اعمال دقت و ظرافت ویژه صورت نپذیرد، آثار منفی جبران‌ناپذیری در نظام بازار خواهد داشت. یکی از اصول اجرایی در این‌گونه مداخلات، تأمین اصل امنیت حقوقی فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران است. این اصل که یکی از اصول بنیادین حقوق اداری و اقتصادی است، مبین پیش‌بینی‌پذیر بودن و قابل‌ اتکا ‌بودن تصمیمات اداری است؛ به گونه‌ای که شهروندان قادر باشند با اطمینان‌خاطر به نهادهای دولتی اتکا کرده و برای زندگی خویش برنامه‌ریزی کنند. این مهم در صورت تحقق می‌تواند به اعتماد سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی به دولت و در نهایت افزایش تولید و رونق اقتصادی منجر شود. ارکان اصل امنیت حقوقی، انتظار مشروع، عطف به‌ما‌سبق نشدن تصمیمات اداری، رعایت مهلت معقول و انتشار و شفافیت مقررات دولتی است. در نظام حقوقی ایران برخی از این شاخصه‌ها از سوی مقنن یا مراجع قضایی به رسمیت شناخته می‌شوند، اما عملاً در بسیاری از موارد این اصل و ارکان آن مهجور و مغفول‌اند. لذا با توجه به تأثیر آن‌ها در عرصۀ اقتصاد لازم است بیشتر مورد توجه مقنن، قضات و دولتمردان قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Principle of Legal Certainty and Government Interventions in the Economy

نویسنده [English]

  • Faramarz Atriyan

Assistant Professor, Department of Law, Islamic Azad University, Najafabad Branch, Najafabad, Iran

چکیده [English]

In my opinion, the necessity of government’s intervention in economy is beyond doubt, but if such intervention become incompatible with the rules, it would cause negative effects on the market system. One of the principles that is needed to be observed in such intervention is the principle of legal certainty. This principle represent predictability and reliability of administrative decisions. So citizens would be able to trust the government institutions and plan for their lives. The Elements of the legal certainty are as follows: legitimate expectation, non- retroactivity of administrative decisions, introducing the law publicly in reasonable and transparency. Some of these indices has been recognized in the Iranian legal system by the legislator or judicial authorities .But in many cases this principle is not being observed. However, due to its impact on the economy it is necessary to pay due attention to this principle.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal certainty
  • economic public law
  • legitimate expectation
  • administrative decisions
  • Predictability
الف) فارسی
باقری، محمود (1385). «اقتصاد مبتنی بر بازار و کاستی‌های حقوق خصوصی»، مجلۀ پژوهش و سیاست، شمارۀ 19.
زارعی، محمدحسین و بهنیا، مسیح (1390). «تأملی بر امکان اعمال انتظار مشروع در دیوان عدالت اداری»، فصلنامۀ راهبرد، شمارۀ 61.
شمس، عبدالحمید (1381). مقررات‌زدایی، تهران: سمت.
شونبرگ، سورن (1387). انتظارهای مشروع در حقوق اداری، ترجمۀ احمد رنجبر، تهران: میزان.
کدخدایی، عباس (1380). ساختار و حقوق اتحادیۀ اروپایی، تهران: میزان.
هداوند، مهدی و مشهدی، علی (1391). اصول حقوق اداری، چاپ دوم، تهران: خرسندی.
قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار.
قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.
قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور.
قانون مدنی.
قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی.
قانون مطبوعات.
 
قانون فعالیت احزاب، جمعیت‌ها و انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته‌شده.
قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات.
قانون مالیات بر ارزش افزوده.
قانون شهرداری
.
ب) انگلیسی
AurelienPortuese, Orla Gough, Joseph Tanega, (2014). ''The principle of legal certainty as a principle of economic efficiency'', The European Journal of Law and Economics, foundat: https://dx.doi.org/10.1007/s10657-014-9435-2.
 
Bradley, A, W and Ewing, K, D. (2007). Constitutional and Administrative Law: Pearson Longman, 14th edition.
 
C.H. Hofmann , Herwig and C. Rowe , Gerard and H. Türk, Alexander.( 2012). Administrative Law and Policy of the European Union. Oxford: Oxford University Press.
 
Craig, Paul (1992). ''Legitimate Expectations: A Conceptual Analysis'', The Law Quarterly Review, Vol. 108.
 
Predescu, Ion, Judge at the Constitutional Court and MarietaSafta, Assistant Magistrate in chief; The Principle of Legal Certainty, basis for the rule of law, landmark case law, found at: www.ccr.ro/ccrold/publications/buletin/8/predescuen/pdf.
 
Jean-Paul Valette (2009). Droit Public économique, Paris: Hachette.
 
Lombard, Martine et Dumont, Gilles (2007). Droit Administratif, Paris: Dalloz, 7édition.
 
Milecka, Kamila (2011). The right to good administration in the light ofArticle 41 of the charter of fundamental rights of the european union, Contemporary Legal and Economic Issues. Vol. 3.
 
Petit, Jacqes, Le principe de confiancelégitime en droitadministratif français, 2010 (http://dpa.u-paris2.fr/IMG/pdf/Administratif_-_expose_Zaoui. pdf).
 
Seerden, René (2007). Administrative Law of the European Union, Its Member States and the United States: A Comparative Analysis, second edition, Intersentia: oxford.
 
Recommendation CM/Rec (2007) 7 of the Committee of Ministers to member states on good administration, Adopted by the Committee of Ministers on 20 June 2007.
 The European Code of Good Administrative Behaviour, 2001.
the European Charter of Fundamental Rights , 7 December 2000