دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تربیت معلم (خوارزمی)، تهران، ایران

چکیده

توسعۀ سیاسی و به دنبال آن دموکراسی از جمله مفاهیمی‌اند که با وجود داشتن زمینۀ سیاسی، پیوند و ارتباط جدی با دانش حقوق دارند. بنابراین، می‌توان گفت پایه و اساس دموکراسی، همان پایه و اساس حکومت قانون با رویکرد ماهوی و تضمین حقوق شهروندی به‌وسیلۀ ابزارهای قانونی است. نگاهی به تاریخ تکوین حکومت‌های دموکراتیک نشان می‌دهد که قانون‌مندشدن أخذ‌‌ مالیات و محل مصرف آن از طریق رضایت عمومی، عامل اصلی در گذار به دموکراسی بوده است. توجه دولت‌های دموکراتیک به مالیات صرفاً ایجادکنندۀ حق نظارت و به پاسخ طلبیدن نظام سیاسی نیست، بلکه فراتر از آن نشانی از وجود ترتیبات قانونی است که چنین روندی را موجب می‌شود. دموکراسی‌ها علاوه بر نیاز مالی به مالیات برای گذران امور جاری حکمرانی، به سبب تعهدات رفاهی که بر عهده می‌گیرند، نیاز بسیاری به مالیات دارند. سؤال اصلی این پژوهش این است که آیا مالیات را می‌توان ابزاری برای تحقق دموکراسی و توسعۀ سیاسی محسوب کرد؟ بررسی‌ها و نتایج این پژوهش نشان داد که صرف اخذ مالیات و اتکای کامل بر درآمدهای مالیاتی، نه‌تنها نشانۀ توسعۀ سیاسی و دموکراتیک‌بودن یا گذار به دموکراسی نیست، بلکه کیفیت دریافت مالیات و شیوۀ مصرف آن می‌تواند در بهبود شاخص‌های دموکراتیک مؤثر واقع شود. روش پژوهش ما از نوع تحلیلی-توصیفی و مبتنی بر مطالعات میان‌رشته‌ای است. داده‌های پژوهش به شیوۀ کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Legal Review of the Role of Tax in Political Development and Democracy

نویسندگان [English]

  • Vali Rostami 1
  • Fatemeh Mohammadi 2
  • Masoud Ranjbar 3

1 Associate Professor, Public & International Law Department, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

2 MA in Public Law, Faculty of Law, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran

3 MA in Political Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Political development and democracy are concepts that despite being political terms have serious links and relations with law. Therefore it can be said that democracy is the exact basis and foundation of the principle of rule of law and is a mean for guaranteeing citizen rights by legal instruments. A look at the history of formation of democratic states showa that regulating paying taxes and how and where the taxes are being used, accompanied with pubic satisfaction has been a main factor for moving towards achieving democracy. The reason why Democratic states pay so much attention to taxes is not solely to create a supervisory right for citizens or to give them a right to seek answers from the political system but beyond that it is a sign of existence of legal arrangements for making such procedures possible. Democracies in addition to having financial needs to taxes for managing ongoing governmental affairs, due to the welfare obligations that they undertake, they require and very much depend on taxes. The main question of this research is whether tax is considered as a mean for democracy and political development? Studies and researches show that taxation and fully relying on tax incomes is not the only sign of political development and democracy or a sign of a move towards democracy, and that the way of collecting taxes and how the taxes are being used can also be effective in improving democratic indexes. Our research method is analytical-descriptive based on interdisciplinary studies. The data have been collected based on the library method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ax
  • Democracy
  • Political Development
  • Public Satisfactory
  • Citizenship rights
الف) فارسی
اعرابی، آذر (1379). سازمان‌های غیردولتی، مشارکت مردمی و توسعۀ پایدار، تهران: مرکز تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
امامی، آیدا (1393). «مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در کشورهای شرقی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، فصل 4.
آتش‌یار، وحید و زمانی، رضا (1393). خلاصه و نقد کتاب سرمایه در قرن بیست و یکم، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس.
بشیریه، حسین (۱۳87). گذار به مردم‌سالاری، تهران: نگاه معاصر.
پیکتی، توماس (1393). سرمایه در قرن بیست و یکم، ترجمۀ اصلان قودجانی، تهران: نقد فرهنگ.
چاوسودویسکی، مایکل (1386). جهانی‌شدن فقر و نظم نوین جهانی، ترجمۀ سیدضیاءالدین خسروشاهی و سیدمحمدعلی موسوی، تهران: ثالث.
درویشی، بابک (1390). «نظارت بر اجرای بودجه در نظام حقوقی ایران»، تحقیقات حقوقی آزاد، فصل‌نامۀ دانشکدۀ حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، شمارۀ 13، پاییز 1390.
رستمی، ولی (1395). مالیۀ عمومی، چاپ 4، تهران: میزان.
ــــــــــــــــــــ (1389). «نقد و بررسی حقوقی ورود به خدمت و استخدام در قانون مدیریت خدمات کشوری»، فصل هفتم و هشتم، پژوهش‌نامۀ اقتصادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، شمارۀ 2، پاییز و زمستان.
ــــــــــــــــــــ و ایزدی، سلمان (1391). «قلمرو قوانین مالیاتی در زمان»، فصل‌نامۀ پژوهش حقوق، 36 و 81-57.
زکریا، فرید (1384). آیندۀ آزادی، اولویت لیبرالیسم در دموکراسی، ترجمۀ امیرحسین نوروزی، تهران: طرح نو.
عالم، عبدالرحمن (1386). بنیاد‌های علم سیاست، تهران: نشر نی.
قاضی‌مرادی، حسن (1387). در پیرامون خودمداری ایرانیان، تهران: اختران.
کونوسوکی، ماتسوشینتا (1389). مسئولیت اجتماعی بنگاههای اقتصادی (شرکتها)، ترجمۀ محمدرضا سرکارآرانی و مریم داداش‌زاده، تهران: رسا.
لسناف، مایکل (1387). فیلسوفان سیاسی قرن بیستم، ترجمۀ خشایار دیهیمی، تهران: ثالث.
لستر، نارو (1384). تولید ثروت، ترجمۀ آزاده بیداربخت، تهران: هرمس.
متین، علیرضا (1382). فرهنگ قانون‌گریزی و ناکارآمدی نظام مالیاتی کشور، تهران: قطره.
محبوبی، قربانعلی و نجفعلی، شهبازی (1390). «فرهنگ مالیاتی در ایران»، فصل‌نامۀ مهندسی فرهنگی، سال 5، تابستان 1390.
موحد، محمدعلی (1384). در هوای حق و عدالت، تهران: نشر نامه.
«مگناکارتا یا منشور بزرگ» (1380). ترجمۀ نورالله مرادی، مجلۀ بخارا، شمارۀ 19، خرداد 1380.
هانتینگتون، ساموئل (1372). موج سوم دموکراسی در پایان سدۀ بیستم، ترجمۀ احمد شهسا، تهران: روزنه.
ب) انگلیسی
Burg, David (2004). A World History of tax Rebellions: Revolts, and Riots from Antiguity to the present, London: Taylor and Frncis.
Etal, D. Brautigam (2008). Taxation and state- bulding in developing countries, Capacity Press.
Foremny, Drik, & Von Hagen (2012). Fiscal FederalimininTimes of Crisis, Gerr Discassion Press .
Lucani, Giacomo. (2003). The Oil Rent: the fiscal crisis of state and democratization, 148-149.
Murghy, Liam & Nagel, Thomas (2002). The Myht of Ownership: Taxes and Justice, NewYork: Oxford University Press.
Stienmo, Sven. (1993). Taxation and democracy: Swedish, British and American approeches to financing the modern state, NewYork, yale University Press.
The Economist Intelligence Unit (2014). Democracy Index 2014: Democracy and its Discontents, London: Economist 
Vasak, Karl (1977). Human Rights: A thirty year stragghe, Paris: Unesco Courie.
WJP. (2015). Rule of law Index 2015, Washington D. C, world Justice Project.