نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
چکیده
به‌رغم شأن و جایگاه انکارناپذیر اصل علنی بودن دادرسی در نظام بین‌المللی حقوق بشر و حقوق داخلی کشور، استقرار و تحقق عینی آن همچنان از دغدغهها و دلمشغولی‌های موجود در نظام قضایی ایران است. علت این مسئله را باید در موانع و چالش‌های متعددی جست‌وجو کرد که فرا روی این اصل مهم قرار گرفته و اجرای واقعی و مطلوب آن را تحت‌الشعاع قرار داده است. در این زمینه، نظر به بررسی موانع نظری و قانونی اجرای اصل علنی بودن دادرسی‌ها در پژوهش‌های پیشین، در مقالة حاضر به روش توصیفی – تحلیلی، برخی دیگر از موانع تحقق اصل مذکور از جمله موانع فقهی، قضایی و ساختاری و فرهنگی بررسی و این نتیجه حاصل شده است که با وجود سوابق شرعی برای اصل مذکور و فقدان اصول و نصوص فقهی مغایر با آن، نمی‌توان مانع فقهی برای این اصل تصور کرد. به‌علاوه با اصلاح رویه‌ها و ساختارهای قضایی و اعمال نظارت‌های مقتضی بر قضات و رایج کردن دادرسی علنی و در نهایت با اختصاص سرمایههای لازم برای بازسازی دادگاه‌ها و ایجاد بسترهای فرهنگی مناسب و ارائة آموزشهای همگانی، موانع مربوط به نظام قضایی و رویه‌ها و ساختارهای قضایی و موانع ساختاری و فرهنگی نیز قابل رفع هستند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Barriers to Public Trials in the Iranian Judiciary with Particular Regard to Religious, Judicial and Cultural Obstacles
نویسنده [English]
- Ali Hajipour Kondroud
Assistant Prof, Department of Law, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran
چکیده [English]
Despite the importance and undeniable place of the principle of public trial in human rights and domestic law, its realization still remains one of the concerns of the Iranian judicial system. The reason must be sought in the obstacles and challenges that prevent the implementation of this important principle. Given that the theoretical and legal barriers to the establishment of this principle have been examined in previous studies, the present paper, using a descriptive-analytical method, will examine some of the other barriers to the the principle, including religious, judicial, structural and cultural ones. The findings of the study will show that due to its sharia basis and lack of contrary jurisprudence, no religious barrier to the principle of public trial in criminal proceedings can be conceived. In addition, by reforming judicial procedures and structures, appropriate oversight of judges, allocating the funds needed to rebuild the courts system, creating the appropriate cultural context and providing public education, systemic and cultural barriers to public trilas can be removed.
کلیدواژه‌ها [English]
- public trials
- cultural barriers
- religious barriers
- judicial and structural barriers
- فارسی
الف)کتاب‌ها
- ادارة کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی (1364)، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: ج 3.
- دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC)، (1393)، راهنمای مرجع تقویت سلامت و توانمندی قضایی، ترجمة دکتر حسن وکیلیان، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوة قضاییه.
- زراعت، عباس (1389)، آیین دادرسی مدنی، تهران: دانش‌پذیر.
- سنگلجی، محمد (1384)، قضا در اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- صبری، نورمحمد (1384)، هیأت منصفه – مطالعة تطبیقی، تهران: میزان.
- فضائلی، مصطفی (1392)، دادرسی عادلانه، محاکمات کیفری بین‌المللی، تهران: شهر دانش.
- قلعه‌جی، محمد رواس (1406ق) ، موسوعه فقه علی بن ابی‌طالب، بیروت: دارالمعرفه.
- گودرزی بروجردی، محمدرضا (1385)، سیاست جنایی قضایی، معاونت حقوقی و توسعة قضایی قوة قضاییه، مرکز مطالعات توسعة قضایی، چ دوم، تهران: سلسبیل.
- لطفی، اسدالله (1389)، حقوق اساسی و ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران، تهران: جاودانه، جنگل.
- معاونت آموزش قوة قضاییه (1388)، حقوق بشر، چ اول، قم: قضا.
- مهرپور، حسین (1387)، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دادگستر.
- هاشم‌زاده هریسی، هاشم (1384)، گفتارهایی در حقوق اساس کاربردی، تهران: میزان.
- هداوند، مهدی؛ جم، فرهاد (1390)، نظام حقوق رسیدگی به اختلافات کارفرمایان با سازمان تأمین اجتماعی، تهران: جنگل.
ب) مقالات
- امیدی، جلیل (1382)، «مبانی عدالت در حقوق کیفری و حقوق بشر»، نشریة مجلس و پژوهش، سال دهم، ش 38 .
- انصاری، باقر (1390)، «مطالعة تطبیقی حق دسترسی رسانهها به دادرسی‌ها و اطلاعات قضایی»، فصلنامة پژوهش حقوق، سال سیزدهم، ش 35.
- جاوید، محمدجواد؛ شاهمرادی، عصمت (1394)، «تعهد رسانه در قبال شفافیت قضایی»، فصلنامة پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، ش47.
- حاجی‌پور کندرود، علی؛ هاشمی، سید محمد؛ یاوری، اسداله؛ جلالی، محمد (1398)، «تأملی در موانع تحقق اصل علنی بودن دادرسی‌ها در حقوق ایران»، فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، دورة 49، ش 4.
- خالقی، علی (1383)، «علنی بودن دادرسی در پرتو اسناد بین‌المللی و حقوق داخلی»، مجلة پژوهش‌های حقوقی، سال سوم، ش 5.
- دهقانی، علی (1388)، «استقلال قاضی در نظام قضایی ایران در پرتو تحولات قانون‌گذاری»، مجلة پژوهش‌های حقوقی، ش 15.
- عسگری، علیرضا؛ عامری سیاهویی، مصطفی (1394)، «ادلة اعتبار اجتهاد در قاضی و نقد آنها»، فصلنامة پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال یازدهم، ش 39.
- عمید زنجانی، عباسعلی؛ توکلی، محمدمهدی (1386)، «حقوق بشر اسلامی و کرامت ذاتی انسان در اسلام»، فصلنامة حقوق، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دورة 37، ش 4.
- فخر، حسین؛ حاجی‌پور کندرود، علی (1390)، «اصل علنی بودن دادرسی‌ها و موانع تحقق آن در حقوق ایران»، نشریة دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، ش 33-32 .
- فضائلی، مصطفی (1393)، «جایگاه اصول دادرسی عادلانه در حقوق بشر و دکترین قضایی اسلام»، فصلنامة پژوهش حقوق اسلام و غرب، سال اول، ش 1.
- قاسمی کهریز سنگی، راضیه؛ فرجیها، محمد (1394)، «چالش عدالت و کارایی در گفتمان مدیریت‌گرایی کیفری با تأکید بر حقوق ایران»، آموزههای حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 9.
- محقق داماد، سید مصطفی (1390)، «تحولات اجتهاد شیعی؛ مکتب‌ها، حوزهها و روش‌ها (5)، اجتهاد بر محور عدالت و کرامت بشری»، مجلة تحقیقات حقوقی دانشکدة حقوق شهید بهشتی، ش 56.
- مرادی حسن‌آباد، محسن (1393)، «پوشش تلویزیونی فرایند رسیدگی در دادگاههای کیفری»، مجلة حقوقی دادگستری، سال هفتادوهشتم، ش 87.
- مستی، مهران؛ فلاحی، ابوالقاسم (1389)، «نگاهی به حقوق شهروندی با تأکید بر جنبههای قضایی»، نشریة کانون وکلای دادگستری آذربایجان شرقی، سال ششم، ش 17و 18.
- موحدی محب، مهدی )1388)، «اجتهاد قاضی در نظام قضایی ایران»، مجلة مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال1، ش 1.
- مؤذن‌زادگان، حسنعلی (1379(، «اصول دادرسی کیفری از دیدگاه امام علی(ع)»، فصلنامة مصباح، سال نهم، ش 34.
- موسوی بجنوردی، سید صمد؛ روحانی، سمیه (1391)، «شاخصههای عدالت قضایی از منظر امیرالمؤمنین علی (ع) با رویکردی بر آرای امام خمینی(س)»، پژوهشنامة متین، سال چهاردهم، ش 54.
- نجفی توانا، علی )1389(، «تعارض و انسداد در سیاست جنایی ایران»، در: مجموعه مقالات پیرامون سیاست جنایی، چ اول، تهران: نشر آموزش و سنجش.
- نصیران نجف‌آبادی، داود (1390)، «حکومت قانون یا حکومت قاضی»، فصلنامة حقوق، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دورة 41، ش 3.
- انگلیسی
- A) Books
- Agriculture, Abbas (2010), Civil Procedure, Tehran, Daneshpazir Publications.
- Deputy of Judiciary Education, (2009), Human Rights, Qom, first edition, Judiciary Publishing.
- Nevberger, Lord (2012), open Justice unbound, center for Law, Justice and Journalism)CLJJ(city university, London.
- Saferling, Christoph .J. M, (2001), Towards an international criminal procedur, First published, oxford university press, New York.
- Stepniak, Daniel (2014), The Theraepuetic value of open Justice, Law school, The University of western Australia
- The entire cultural affairs and public relations of the Islamic Consultative Assembly (1985), the detailed form of the deliberations of the Assembly, the final review of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, Tehran, Vol. III.
- United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC), (2014), Guide to Strengthening Judicial Health and Empowerment, Translated by: Dr. Hassan Vakilian, Tehran, Judiciary Press and Publications Center.
- B) Articles
- Dehghani, Ali, (2009), "Judge Independence in the Iranian Judicial System in the Light of Legislative Developments", Journal of Legal Research, No. 15.
- Meining, Bob (1998), Public hearing, when and how to hold them, www. Mrst. Org.
)