نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری (حقوق بین‌الملل)، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2 استاد، گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
3 دانشجوی دکتری (حقوق عمومی)، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
برخورداری از مسکن مناسب از جمله نیازهای اساسی بشر است که تحقق سایر حقوق بدان وابسته است. ازاین‌رو در بسیاری از اسناد ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی حق مسکن شناسایی شده است. اما این امر باید مورد توجه قرار گیرد که صرف برخورداری از یک حق به‌تنهایی کفایت نمی‌کند و ضمانت اجرا و همچنین حق اقامۀ دعوا برای برخورداری از آن حق هم اهمیت دارد. ازاین‌رو این مسئله مطرح است که آیا حق مسکن قابلیت دادخواهی در نظام حقوقی بین‌المللی و ملی را خواهد داشت. در نظام بین‌المللی حقوق بشر با تصویب پروتکل اختیاری به میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (1966) در سال 2008 این امر با رعایت ضوابط خاص و تفاسیر کمیتۀ محقق شده است؛ اما دولت جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان دولتی که عضو میثاق است و عضو پروتکل الحاقی بدان نیست، رویۀ خاص خود را خواهد داشت. در نتیجه این پژوهش بر آن خواهد بود تا سیستم و رویۀ استناد و دادخواهی حق مسکن در نظام بین‌المللی حقوق بشر و نظام حقوقی ایران در موارد خاص را توصیف و تحلیل کند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Justiciability of the Right to Housing in International Human Rights law and the Iranian Legal System
نویسندگان [English]
- Zahra Moshrefjavadi 1
- seyed Ghasem Zamani 2
- Zahra Ebrahimi 3
1 Ph.D. Student in (International Law), Faculty of Law and Political Science, Allame Tabataba’I University, Tehran, Iran
2 Prof, Department of Public and International Law, Faculty of Law and Political Science, Allame Tabataba’I University, Tehran, Iran
3 Ph.D. Student in (Public Law), Faculty of Law and Political Science, Allame Tabataba’I University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Adequate housing is a basic human need on which the realization of other fundamental rights depends. The right to adequate housing has been recognized in many national, regional and international instruments. However, the mere recognition of a right does not suffice, and enforcement as well as the right of action are necessary. The issue raised is whether the right to housing is justiciable in international and national legal systems. In terms of international human rights law, this matter has been resolved with the adoption of the Optional Protocol to the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights in 2008. The government of the Islamic Republic of Iran is a member of the said covenant but not its additional protocol. As such, it will establish its own policies on this issue. The present study aims to evaluate the justiciability of the right to housing in international human rights law and Iran's legal system.
کلیدواژه‌ها [English]
- housing
- right to adequate housing
- human rights
- justiciability
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج 1، تهران: گنج دانش.
ب) مقالات
- امین‌پور، احمد؛ مدنی، رامین؛ حیاتی، حامد؛ دلداده، محمدعلی (1394)، «بازشناسی مفاهیم مسکن و سکونت براساس آموزه‌های اسلامی»، مجلۀ مدیریت شهری، ش 40، صص. 47-59.
- ایلکا، شاهین؛ منصوری، بهروز؛ نصیر سلامی، سید محمدرضا؛ صارمی، سید علی‌اکبر (1394)، «تبیین مفهوم مسکن و سکونت در رویکرد پدیدارشناسی و رهیافت پارادایم‌های فرهنگی زیستی»، مجلۀ مدیریت شهری، ش 39، صص 165-188.
- کمائی‌زاده، یعقوب؛ رضایی، محمدرضا (1392)، «تحلیلی بر معیارها و ضوابط مکان‌یابی فضاهای مسکونی با تأکید بر طرح مسکن مهر»، اولین همایش ملی شهرسازی و معماری درگذر زمان، صص. 1-16، قابل دسترسی در:
https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?FID=6431392H01143
ج) قوانین و مقررات
- قانون برنامۀ پنج‌ساله ششم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 14 اسفند 1395.
- قانون ثبت اسناد و املاک، مصوب 26/12/1310.
- قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضۀ مسکن مصوب 1387.
- قانون شهرداری، الحاقی 27/11/1345.
- قانون مدنی مصوب 1306.
- قانون مسئولیت مدنی، مصوب 7/2/1339.
- قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مصوب 22/12/1374.
- آیین‌نامۀ اجرایی مادۀ 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مصوبات هیأت وزیران، 22/4/1383.
- اصلاح روش‌های صدور پروانۀ ساختمان، گواهی عدم خلاف و پایان کار ساختمان در شهرداری‌ها، مصوبات شورای عالی اداری، 13/8/1371.
- منشور حقوق شهروندی، 30 آذر 1395.
د) اسناد بین‌المللی
- کنوانسیون بین‌المللی حقوق کودک (1989).
- کنوانسیون بین‌المللی رفع هر گونه اشکال تبعیض نژادی (1955).
- کنوانسیون بین‌المللی مربوط به وضع پناهندگان (1951).
- منشور حقوق بشر(1948).
ه) رأی
- رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، شمارۀ دادنامه 214، کلاسه پرونده،394/94، موضوع: عدم ابطال بخشنامۀ شمارۀ 297425/93- 7/11/1393 بانک مرکزی در قسمتی که بانک‌های خصوصی نیز مشمول پرداخت نیم درصد از درآمد خود به حساب خزانه در اجرای قانون تهیۀ مسکن برای افراد کم‌درآمد می‌شوند و ابطال بخشنامه نسبت به غیر بانک‌ها، مورخ 16 خرداد 96.
و) وب‌سایت
- مرکز تحقیقات مسکن، راه و شهرسازی (وزارت راه و شهرسازی) آخرین بازدید 24/1/1398 https://www.bhrc.ac.ir/
- انگلیسی
- B) Articles
- Lane, Lottie (2018), “The Horizontal Effect of International Human Rights Law in Practice a Comparative Analysis of the General Comments and Jurisprudence of elected United Nations Human Rights Treaty Monitoring Bodies”, European journal of comparative law and governance, Vol.5, pp.5-88.
- C) Documents
- Committee on Economic, Social and Cultural Rights, (13 October 2015), Communication No. 2/2014, E/C.12/55/D/2/2014.
- General comment No. 24: on State obligations under the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights in the context of business activities, E/C.12/GC/24, 10 august 2017.
- General comment No. 4: The right to adequate housing (art. 11 (1) of the Covenant), sixth session 1991, E/1992/23.
- General comment No. 7: The right to adequate housing (art. 11 (1) of the Covenant): Forced evictions, Sixteenth session (1997), E/1998/22, annex IV.
- Geneva Academy of International Humanitarian Law and Human Rights, (July 2013), “The Optional Protocol to the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights”, Academy In-Brief No.2. Available at: https://www.geneva-academy.ch/joomlatools-files/docman-files/The%20optional%20protocol%20In%20brief%202.pdf
- High Commissioner for Human Rights, Fact Sheet No. 21/Rev.1, 2009.
- Report of the United Nations Conference on Human Settlements (Habitat II), (June 1996) (A/CONF.165/14), chap. I, resolution 1, annex II.
- The General Assembly, (2009), resolution A/RES/63/117, Optional Protocol to the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights: (forced on 5th May 2013).
- The Right to Adequate Housing, United Nations Human Settlement Programme, Office of the United Nations
- Vienna Declaration and Programme of Action, Part I, §5, UN doc. A/Conf.157/23, 12 July 1993.
)