نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استاد، گروه حقوق عمومی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشتة حقوق عمومی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
شفافیت به‌عنوان یکی از اصول مهم حکمرانی خوب مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است. شفافیت در امور عمومی به‌طور کلی به معنای گردش آزاد اطلاعات در حوزة امور عمومی و فراهم بودن امکان دسترسی همگان به اطلاعات مربوط به آن است. ایجاد شفافیت در امور عمومی، ناظر بر اهداف مختلفی از جمله افزایش اعتماد عمومی به دستگاه حاکمه است. بدیهی است پیشبرد برنامه‌های یک کشور بدون همراهی و همکاری مردم و نهادهای غیردولتی با مشکلات فراوانی مواجه می‌شود. در مقابل، با افزایش همراهی شهروندان با برنامه‌های دولت خود و همچنین ارتقای اعتماد شهروندان، آن دولت با چالش‌های کمتری مواجه خواهد بود. این مسئله بیانگر اهمیت بحث از اعتماد عمومی و لزوم تلاش برای ارتقای آن است. این مقاله ضمن بیان اهمیت این مسئله، تأثیرگذاری شفافیت در امور عمومی بر مقولة اعتماد عمومی را نشان خواهد داد و شفاف‌سازی را به‌مثابة راهکاری برای ارتقای اعتماد عمومی معرفی خواهد کرد. همچنین جایگاه شفافیت در امور عمومی در نظام حقوقی ایران نشان داده خواهد شد و ضمن مروری کوتاه بر قوانین و مقررات، لایحة شفافیت به‌عنوان مهم‌ترین گام در ایجاد شفافیت عمومی از منظر تأثیر بر اعتماد عمومی نقد و بررسی خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Transparency in Public Affairs as a Means of Gaining Public Trust with Emphasis on Iran's Legal System
نویسندگان [English]
- Kheirollah Parvin 1
- Mahdiye Firoozi 2
1 Prof., Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2 MA. in Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
Transparency is considered as an important principle of good governance in many countries. Transparency in public affairs means the free flow of information about public affairs and the availability of such information to all. Creating transparency in public affairs can achieve different goals, including increasing public trust in the government. To be sure, it would be difficult to advance a country's plans without the assistance and cooperation of the people and non-governmental organizations. On the other hand, by increasing public engagement in government plans as well as building trust between government and citizens, the government will face fewer challenges. Given these points, the importance of discussing public trust and the need for promoting it, is clear. This paper, while emphasizing the importance of public trust, will show the impact of transparency on gaining and promoting public trust. Furthermore, the place of transparency in the Iranian legal system will be discussed. To this end, while Iranian laws and regulations on transparency are briefly reviewed, the Bill on the Act on Transparency will be evaluated insofar as it is seen as the most important step in creating public transparency in terms of gaining public trust.
کلیدواژه‌ها [English]
- public trust
- public affairs
- good governance
- transparency
- the law
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- آذرنوش، آذرتاش (1386)، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، تهران: نی.
- انصاری، باقر (1387)، آزادی اطلاعات، تهران: دادگستر.
- پروین، خیرالله (1393)، مبانی حقوق عمومی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
- خمینی، روح الله (1378)، صحیفة نور، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- شریفی طرازکوهی، حسین (1392)، زمینه‌ها، ابعاد و آثار حقوق شهروندی، تهران: میزان.
- طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1383)، حقوق اداری، تهران: سمت.
- ---------------------- (1394)، آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- عباسی، بیژن (1395)، حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین (سه نسل حقوق بشر در اسلام، ایران و اسناد بین‌المللی و منطقه‌ای)، تهران: دادگستر.
- قاری سیدفاطمی، سید محمد (1393)، حقوق بشر در جهان معاصر، جستارهایی تحلیلی از حق‌ها و آزادی‌ها، تهران: شهر دانش.
- معین، محمد (1388)، فرهنگ معین، تهران: زرین.
- هاشمی، سید محمد (1394)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان.
ب) مقالات
- ابوتراب، فرزانه؛ رفیعی، مصطفی (1396)، «اصل شفافیت در قوانین و مقررات ایران»، اولین کنفرانس ملی کاربرد پژوهش‌های نوین در علوم انسانی.
- الوانی، سید مهدی؛ سید نقوی، میرعلی (1392)، «سرمایه اجتماعی،مفاهیم و نظریه‌ها»، مجلة مطالعات مدیریت، ش 33و34.
- الوانی، سید مهدی؛ دانایی فرد، حسن (1380)، «مدیریت دولتی و اعتماد عمومی»، فصلنامة دانش مدیریت، دورة 55.
- انصاری، باقر (1390)، «مطالعة تطبیقی حق دسترسی رسانه‌ها به دادرسی‌ها و اطلاعات قضایی»، فصلنامة پژوهش حقوق، ش 35.
- بابازاده، حامد (1392)، «ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺣﻖ ﺩﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺗأﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﺼﻮﺑﺎﺕ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺍﺭﻭپا»، مجلة علوم خبری، ش 8.
- جابر انصاری، محمدرضا؛ نجف بیگی، رضا؛ الوانی، سید مهدی (1395)، «راهکارهای ارتقای اعتماد عمومی به سازمان‌های دولتی»، دوفصلنامة مطالعات قدرت نرم، ش 15.
- جاوید، محمدجواد؛ شاهمرادی، عصمت (1394)، «تعهد رسانه در قبال شفافیت قضایی»، فصلنامة پژوهش حقوق عمومی، ش 47.
- دانایی‌فرد، حسن؛ حسن‌زاده، علیرضا؛ نصراللهی، سمیه (1393)، «واﮐﺎوی ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎی ﮐﻠﯿﺪی ﺗﻘﻮﯾﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ دوﻟﺖ: پژوهشی-ترکیبی»، مجلة پژوهش‌های راهبردی سیاست، ش 8.
- درویش، حسن؛ شهبازی مهدی؛ زارعی، فرهاد (1391)، «تأثیر پاسخگویی عمومی بر بهبود اعتماد عمومی شهروندان»، فصلنامة مدیریت سازمان‌های دولتی، ش 1.
- دیهیم‌پور، مهدی؛ میانداری، کمال (1396)، «بررسی نقش شفافیت سازمانی در توسعة سرمایة اجتماعی (مورد مطالعه: شهرداری‌های غرب مازندران)»، مجلة مدیریت سرمایة اجتماعی، ش 2.
- زاهدی، شمس‌السادات؛ خانباشی، محمد (1390)، «از اعتماد عمومی تا اعتماد سیاسی (پژوهشی پیرامون رابطة اعتماد عمومی و اعتماد سیاسی در ایران)»، فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت در ایران، ش 14.
- عابدی جعفری، حسن؛ طالقانی، غلامرضا؛ تنعمی، محمدمهدی؛ عابدی جعفری، عابد (1389)، «سنجش عوامل مؤثر بر اعتماد شهروندان به مدیریت شهری (مطالعة موردی شهر تهران)»، مجلة مدیریت فردا، ش 24.
- عبدالحسین‌زاده، محمد؛ ثنایی مهدی؛ ذوالفقارزاده، محمدمهدی (1396)، «مفهوم‌شناسی سیاستگذاری داده باز حاکمیتی و تبیین مزایا و فواید آن در عرصه‌های مختلف سیاستگذاری»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دورۀ 7، ش 22.
- ﻋﯿﻮﺿﯽ، ﻣﺤﻤﺪﺭﺣﯿﻢ؛ ﻣﺮﺯﺑﺎﻥ، ﻧﺎﺯﻧﯿﻦ؛ ﺻﺎﻟﺤﯽ، ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ (1396)، «ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﺧﻮﺏ ﺗﺎ ﺍﻟﮕﻮﯼ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﭘﺎﯾﺪﺍﺭ»، مجلة راهبرد، ش 85.
- گرجی ازندریانی، علی‌اکبر؛ ابوالحسنی، محسن (1395)، «نقش شورا در مدیریت امور عمومی؛ تصمیم‌گیر یا تصمیم‌ساز»، فصلنامة دانش حقوق عمومی، ش 13.
- محمدی‌زاده، محمدابراهیم؛ پریسایی، مهرداد (1393)، «سرمایة اجتماعی (اعتماد عمومی) و مشارکت همگانی»، کنفرانس بین‌المللی مدیریت و مهندسی صنایع.
- منوریان، عباس؛ نرگسیان، عباس؛ فتاحی، مهدی؛ واثق، بهاره (1389)، «بررسی رابطة بین پاسخگویی عمومی و اعتماد عمومی در سازمان‌های دولتی مناطق 22گانة شهر تهران»، مجلة پژوهش‌های مدیریت در ایران، دورة 14، ش 3.
- موسوی خامنه، مرضیه؛ عابدی جعفری حسن؛ محمدیان، محبوبه (1395)، «بررسی رابطة سرمایة اجتماعی سازمانی و سلامت سازمانی با تأکید بر شفافیت و پاسخگویی»، فصلنامة مطالعات رفتار سازمانی، ش 2.
- ویژه، محمدرضا؛ طاهری، آزاده سادات (1390)، «تحلیلی بر قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در پرتو اصول کلی حاکم بر دسترسی به اطلاعات»، فصلنامة پژوهش حقوق، ش 35 .
- نرگسیان، عباس؛ هژبرافکن خلاری؛ حسن؛ معینی کربکندی، محمدرضا (1394)، «مطالعة تأثیر رسانه‌های اجتماعی آنلاین بر شفافیت و اعتماد عمومی با اثر میانجیگری مشارکت عمومی (مطالعة موردی دانشجویان دانشگاه تهران)»، مجلة مدیریت دولتی، ش 3.
ج) قوانین
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با اصلاحات 1368.
- قانون ارتقاء سلامت اداری و مبارزه با فساد مصوب 1390.
- قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب 1388.
- قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386.
- لایحة شفافیت مصوب 25/2/1398 هیأت وزیران.
- انگلیسی
- A) Books
- A.S. Hornby (2004), Oxford Advanced Learner’s Dictionary of current English, Tehran: malekan.
- Garner, B, (2014), black laws dictionary, Tehran: Jungle.
- Kavanaugh, A. L., Fox, E. A., Sheetz, S. D., Yang, S., Li, L. T., Shoemaker, D.
B)Articles
- Ball. C, (2009), “What Is Transparency?”, Public Integrity, Vol. 11.
- Banks (2014), “Restoring Trust in Public Policy: What Role for the Public Service?”, Australian Journal of Public Administration, Vol. 73.
- Nargesian, Abbas; Hejbrafkan Khalari, Hassan & Moeini Karbakandi, Mohammad Reza (2015), "Study of the effect of online social media on transparency and public trust mediated by public
- Xin, L, (2011), “Social media use by government: From the routine to the critical”, Government Information Quarterly, Vol. 24.
- C) Websites
- https://www.transparency.org
- https://www.worldbank.org
)