نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار، گروه حقوق، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
چکیده
تغییر اقلیم و آثار سوء ناشی از آن نظیر آب شدن یخچال‌های طبیعی، افزایش سطح آب اقیانوس‌ها و وسعت گرفتن زمین‌های خشک و بیابانی، پیامدهایی است که امروزه در اقصی نقاط جهان قابل مشاهده و رو به فزونی است. چنین پیامدهایی حتی به‌رغم پایبندی به پیش‌بینی‌های به‌عمل‌آمده در قالب رژیم حقوقی تغییر اقلیم (تعهدات مندرج در کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد مصوب 1992، پروتکل 1997 کیوتو و توافقنامۀ 2015 پاریس) باز هم قابل وقوع بوده و هستند. به همین سبب، از همان ابتدای شکل‌گیری کنوانسیون چارچوب تغییر اقلیم، مقولۀ «ضرر و زیان‌های همراه با آثار سوء تغییر اقلیم» نیز از سوی اعضای کنوانسیون به‌ویژه کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گرفت. با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته جهت تبدیل مفهوم «ضرر و زیان» به مبنایی به‌منظور جبران خسارت و «مسئولیت بین‌المللی» در قبال تغییر اقلیم، این اصطلاح ماهیت ویژه‌ای به خود گرفته و هم در اسناد بین‌المللی ناظر بر تغییر اقلیم و هم در ادبیات حقوقی، توضیح مفهوم آن با ابهام‌های زیادی مواجه شده است. ابهام‌هایی در حوزه‌های معناشناختی، حقوقی و فنی/تخصصی از مفهوم «ضرر و زیان» که تعامل آن با نظام مسئولیت بین‌المللی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و وضعیت فعلی و آتی مسئولیت بین‌المللی در قبال تغییر اقلیم را قابل بحث و تفسیر باقی می‌گذارد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
“Loss and Damage” and International Responsibility in the Framework of Climate Change Law
نویسنده [English]
- Shima Arab Asadi
Assistant Prof., Department of Law, Faculty of Law and Political Science, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]
Today, climate change and its adverse effects - such as glacial retreat, sea-level rise, and desertification - are increasingly evident around the world. Such adverse effects may continue to occur despite the implementation of the climate change legal regime, namely: the obligations under the UN Framework Convention on Climate Change 1992, the 1997 Kyoto Protocol and the 2015 Paris Agreement. As a result, from the time of the 1992 Convention’s adoption, the issue of “loss and damage associated with the effects of climate change impacts" was emphasized by its member states, especially the developing countries. Despite the efforts to turn "loss and damage" into a basis for reparation and international responsibility/liability for climate change, this concept has taken on a special character. Consequently, international instruments and legal literatue on climate change are unclear about meaning of “loss and damage”. Furthermore, these terminological, legal and technical ambiguities overshadow its interaction with the international responsibility/liability system and make the current and future status of international responsibility for climate change controversial.
کلیدواژه‌ها [English]
- Paris Agreement
- reparation
- mitigation and adaptation
- international responsibility
- international liability
- Warsaw international mechanism
- فارسی
الف) مقالات
- امینی، اعظم؛ دریادل، احسان (1398)، «سازکارهای نظارت بر رعایت تعهدات و اجرا در موافقت‌نامه پاریس»، مجلۀ حقوقی بین‌المللی، ش 60، ص 135-103.
- پورخاقان شاهرضایی، زینب (1396)، «مسئولیت بین‌المللی خسارات ناشی از تغییرات آب‌وهوایی»، حقوق تطبیقی، 107، ج 13، ش 1، ص 101-92.
- پورهاشمی، سید عباس؛ طیبی، سبحان؛ نادری، شیما (1393)، «دادخواهی و مسئولیت بین‌المللی؛ ابزار مقابله با عدم ایفای تعهدات در خصوص تغییرات آب‌وهوایی»، فصلنامۀ انسان و محیط زیست، ش 31، ص 86-75.
- پیری، مهدی (1397)، «تأملی بر آثار حقوقی الحاق جمهوری اسلامی ایران به توافقنامۀ پاریس در خصوص تغییرات اقلیمی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 48، ش 4، ص 908-887.
- سلیمانی ترکمانی، حجت (1397)، «از مسئولیت حقوقی دولت‌ها تا مسئولیت اخلاقی آنها در زمینۀ مقابله با تغییرات آب و هوایی»، مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورۀ دهم، ش 2، ص 133-105.
- عبداللهی، محسن (1389)، «تغییرات آب‌وهوایی: تأملی بر راهبردها و تدابیر حقوقی سازمان ملل متحد»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 40، ش 1، ص 213-193.
- انگلیسی
- A) Books
- Mechler, Reinhard; Bouwer, Laurens M.; Schinko, Thomas; Surminski, Swenja & Linnerooth-Bayer, JoAnne (2019), Loss and Damage from Climate Change, Concepts, Methods and Policy Options, Springer.
- Verheyen, Roda (2005), Climate Change Damage and International Law Prevention Duties and State Responsibility, Martinus Nijhoff Publishers.
- B) Articles
- Bodansky, Daniel (2015), ”Legal Options for U.S. Acceptance of a New Climate Change Agreement”, Center for Climate and Energy Solutions, pp. 1-40.
- --------------------- (2016), “The Legal Character of the Paris Agreement”, 25:2 Review of European, Comparative and International Environmental Law, pp. 142-150.
- Brunnee, Jutta, (2012), “The Global Climate Regime: Wither Common Concern?” in: Holger P. Hestermeyer et.al, Coexistence, Cooperation and Solidarity , Vol. I, Martinus Nijhoff, pp. 721-736.
- Burkett, Maxine (2014), “Loss and damage”, Climate Law, 4, pp. 119-130.
- ------------------- (2016), “Reading between the Lines: Loss and Damage and the Paris Outcome”, 6:1–2 Climate Law, 6(1), pp. 118-129.
- Calliari, Elisa; Surminski, Swenja & Mysiak, Jarsolav (2019), “The Politics of (and Behind) the UNFCCC’s Loss and Damage Mechanism”, in: Reinhard Mechler, Laurens M. Bouwer, Thomas Schinko, Swenja Surminski and JoAnne Linnerooth-Bayer, Loss and Damage from Climate Change Concepts, Methods and Policy Options, Springer, pp. 155-178.
- Doelle, Meinhard (2014), “The birth of the Warsaw loss & damage mechanism”, Carbon and Climate Law Review, 8, pp. 35-45.
- Gehring, Thomas (2007), “Treaty-Making and Treaty Evolution”, in: Bodansky, Danie, Brunnee, Jutta, and Hey, Ellen, (eds.), The Oxford Handbook of International Environmental Law, Oxford University Press, pp. 467-497.
- Khan, Mizan; Riddick, Stephen & Roberts, Erin (2013), “Assessing Micro insurance as a Tool to Address Loss and Damage in the National Context of Bangladesh”, Climate and Development Knowledge Network. Available at: <http://www.lossanddamage.net/download/7078.pdf> (accessed 10.04.2019.), pp. 1-32.
- Kugler, Noemie Rachel & Sariego, Pilar Moraga (2016), “Climate change damages, conceptualization of legal notion with regard to reparation under international law”, Climate Risk Management 13, pp. 103-111.
- Mayer, Benoit )2014(, “State Responsibility and Climate Change Governance: A Light through the Storm”, Chinese Journal of International Law 13, pp. 539-575.
- Nijar, Singh (2013), “The Nagoya- Kuala Lampur Supplementary Protocol on Liability and Redress to the Cartagena Protocol on Biosafety: An Analysis and Implementation Challenges”, 13(3), International Environmental Agreements Politics, Law and Economics, pp. 271-290.
- Puig, Daniel, Bakhtiari, Fatemeh, Calliari, Elisa, Fahad Hossain, Md. & Huq, Saleemul (2019), “Loss and Damage in the Paris Agreement’s Transparency Framework”, Politics of Climate Change Loss and Damage project (CCLAD), pp. 1-11.
- Scovazzi, Tullio (2001), ”State Responsibility for Environmental Harm”, 12 Yearbook of Int’l Environmental Law 4, pp. 43-67.
- Simlinger, Florentina & Mayer, Benoit (2019), “Legal Responses to Climate Change Induced Loss and Damage”, in: Reinhard Mechler, Laurens M. Bouwer, Thomas Schinko, Swenja Surminski and JoAnne Linnerooth-Bayer, Loss and Damage from Climate Change Concepts, Methods and Policy Options, Springer, pp. 179-203.
- UNEP Global Environmental Alert Service (2014), “Loss and Damage: When Adaptation is not Enough”, Avaialable at: http://na.unep.net/geas/ getUNEPPageWithArticleIDScript.php?article_id=111, pp. 1-9.
- Verheyen, Roda, (2012). “Tackling loss and damage: a new role for the climate regime?” Available at: http://wwwlossanddamage.net/download/6877.pdf, pp. 1-12.
- Verheyen, Roda, Mace, M.J, (2016), “Loss, Damage and Responsibility after COP21: All Options Open for the Paris Agreement”, Review of European Community and International Environmental Law 25 (2), pp. 197-214.
- Voigt, Christopher, 2008), “State responsibility for climate change damage”, Nordic Journal of Int. Law 77, pp. 1-22.
- Wallimann-Helmer, Ivo (2015), “Justice for climate loss and damage”, Climatic Change, 133, pp. 469-480.
- Wallimann-Helmer, Ivo; Meyer, Lukas; Mintz-Woo, Kian; Schinko, Thomas; and Serdeczny, Olivia, (2019), “The Ethical Challenges in the Context of Climate Loss and Damage”, in: Reinhard Mechler, Laurens M. Bouwer, Thomas Schinko, Swenja Surminski and JoAnne Linnerooth-Bayer, Loss and Damage from Climate Change Concepts, Methods and Policy Options, Springer, pp. 39-62.
- Warner, K. Huh; Kreft, Soenke’; Zissener, Michael; Höppe, Peter; Bals, Christoph; Loster, Thomas, Linnerooth Bayer, Joanne; Tschudi, Silvio; Gurenko, Eugene; Haas, Armin; Young, Simon; Kovacs, Paul; Dlugolecki, Andrew; Oxley, Aaron (2012), “Insurance solutions in the context of climate change-related loss and damage: Needs, gaps, and roles of the Convention in addressing loss and damage”, Submitted to the SBI Work Program on Loss and Damage, Retrieved February 20, Availabale at: http://unfccc.int/ resource/docs/2012/smsn/ngo/276.pdf, pp. 1-29.
- Warner, Koko & Van Der Geest, Kees (2013), “Loss and damage from climate change: Local-level evidence from nine vulnerable countries”, International Journal of Global Warming, 5, pp. 367-386.
)