نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، گروه حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
دولت جمهوری اسلامی محصول انقلاب فراگیر مردم ایران است که از جهات مختلفی چون جایگاه مردم و شریعت اسلامی در آن، محل توجه است. در این تحقیق دستیابی به تحلیلی از این دولت در چارچوب حقوق عمومی مدرن را دنبال می‌کنیم. این تحقیق با استفاده از روش تطبیقی-تاریخی انجام گرفته است و بر اساس آن می‌توان گفت، مبانی دولت جمهوری اسلامی ایران در عمدة موارد همچون حاکمیت ملی، تشکیل قدرت مؤسس و نقش مردم در تنظیم دولت، انطباق زیادی با مبانی حقوق عمومی مدرن دارد، البته در حوزۀ تقنین و متعاقب آن اجرا در چارچوب شریعت اسلامی، با توجه به مبانی حقوق عمومی، شاهد اختلافی روشن میان این دو مقوله هستیم. با این همه، نظر به اینکه تعیین شریعت اسلامی، با انتخاب ملت ایران و نه تحمیل از بیرون همراه بوده و همچنین با توجه به نظریه‌های اخیر در خصوص مدرنیتة سیاسی، از جمله مدرنیتۀ چندگانه که از امکان جمع این مقوله با دیگر فرهنگ‌ها سخن می‌گوید، می‌توان از شکل‌گیری نمونه‌ای متفاوت و متناسب‌سازی‌شده از دولت (جمهوری اسلامی ایران) در چارچوب حقوق عمومی نام برد، که با دیگر دولت‌های شکل‌گرفته در بستر حقوق عمومی مدرن از جهاتی در تفاوت و تغایر است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Legal analysis of the State of the Islamic Republic of Iran in the framework of modern public law
نویسندگان [English]
- Alireza Dabirnia 1
- Ali Mashhadi 1
- Morteza kamel Navab 2
1 Associate Prof., Department of Public Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
2 PH. D. in Student in Public law, Faculty of law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]
The State of the Islamic Republic of Iran is the result of the comprehensive revolution of the Iranian people. What follows in this study is an analysis of this State within the framework of modern Public Law. This research is followed by a comparative-historical method, it can be said that the foundations of this State in major cases such as national sovereignty, the formation of the constitution power and the role of people in government, have a high conformity with the foundations of modern Public Law. And, of course, in the field of legislation and subsequently implementation within the framework of the religious law of Islam (Sharia), we see a clear difference between the two categories. However, considering that the definition of The religious law of Islam as an approach and scope of governance has been associated with the choice of the Iranian nation and also with regard to recent theories about political modernity, including multiple modernity; which speaks of the possibility of combining this category with other cultures, we can mention the formation of a different example of the State, which with other examples of the State in the context of modern Public Law is difference in some ways.
کلیدواژه‌ها [English]
- The Islamic Republic of Iran
- Modern Public Law
- State
- Foundations of Public Law
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- آقایی طوق، مسلم (1400). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: خرسندی.
- ارسطا، محمدجواد (1394). نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران. قم: بوستان کتاب.
- باربیه، موریس (1398). مدرنیتۀ سیاسی. ترجمۀ عبدالوهاب احمدی، تهران: آگه.
- برگر، پیتر (1397). سایبان مقدس: عناصر نظریۀ جامعه‌شناختی دین، ترجمه: ابوالفضل مرشدی، تهران: نی.
- بهشتی، محمدحسین (1378). مبانی نظری قانون اساسی. تهران: بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های آیت‌الله شهید دکتر بهشتی.
- پناهی، محمدحسین (1391). جامعه‌شناسی شعارهای انقلاب اسلامی ایران. تهران: علم.
- دوگی، لئون (1388). دروس حقوق عمومی. ترجمۀ محمدرضا ویژه، تهران: میزان.
- زرنگ، محمد (1384). سرگذشت قانون اساسی در سه کشور ایران، فرانسه و آمریکا. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خمینی[امام]، روح‌الله (1385). صحیفۀ امام: مجموعه آثار امام خمینی(ره). ج4، 5 و 6، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی[امام]، روح‌الله (1392). ولایت فقیه. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- دبیرنیا، علیرضا (1393). قدرت مؤسس: کاوشی در مبانی حقوق اساسی مدرن. تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
- طالقانی، محمود (1346). پرتویی از قرآن. تهران: هرمس.
- عمید زنجانی، عباسعلی (1397). حقوق اساسی. تهران: خرسندی.
- عمید زنجانی، عباسعلی (1392). کلیات حقوق اساسی. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
- کعبی، عباس (1394). مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، تحلیل مبانی اصل ششم قانون اساسی. تهران: دفتر مطالعات نظام سازی اسلامی، پژوهشگاه شورای نگهبان.
- کانت، ایمانوئل (1394). دین در محدودۀ عقل تنها. تهران: نقش و نگار.
- گویس، ریموند (1396). خیر عمومی و خیر خصوصی. ترجمۀ حسن افشار، تهران: مرکز.
- لاگلین، مارتین (1395). مبانی حقوق عمومی. تهران: نی.
- لاک، جان (1387). رساله‌ای در باب حکومت، مترجم؛ حمید عضدانلو، تهران: نشر نی.
- مدنی، سید جلال‌الدین (1387). مبانی و کلیات علوم سیاسی. تهران: نشر علامه طباطبایی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391). پرسش‌ها و پاسخ‌ها (ولایت فقیه، خبرگان). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1364). تفسیر نمونه، قم: دار الکتب الاسلامیه.
- معین فرد، محمدرضا (1385). سیر تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- میرسپاسی، علی (1393). تأملی در مدرنیتۀ ایرانی. تهران: ثالث.
- هلد، دیوید (1386). فهم جامعۀ مدرن: شکل‌گیری دولت مدرن. ترجمۀ عباس مخبر، تهران: آگه.
- هاشمی، سید محمد (1374). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
ب) مقالات
- پناهی، محمدحسین (1379). بررسی زمینه‌ها و اهداف انقلاب اسلامی بر اساس شعارهای انقلاب. فصلنامۀ علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، 11 و 12، 63-84.
- دبیرنیا، علیرضا (1397). جمهوریت و اسلامیت در قانون اساسی ایران؛حاکمیت دوگانه یا واحد. پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 22(3)، 83-104.
- رحمانی، قدرت‌الله؛ کدخدامرادی، کمال و سعیدی، محسن (1400). تحلیل انتقادی مواجهۀ نظری روشنفکران عصر مشروطه با مفهوم قانون با تکیه بر بنیان‌های فلسفی قانون مدرن. فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، 51(2)، 929-950.
- قاری سید فاطمی، سید محمد؛ مرادی برلیانی، مهدی و حسینی بهشتی، علیرضا (1396). دولت ممتنع؛ خوانش انتقادی نظریۀ امتناع دولت مدرن اسلامی حلّاق. فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، 19(58)، 81-112.
- گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1382). فراقانون اساسی بودن و حاکمیت (ترجمۀ مناظرۀ لویی فاورو و ژرژ ودل. نشریۀ حقوق اساسی، 1(1)، 239-284.
- اجتهادنژاد کاشانی، سالار و ساعی، علی (1396). برساخت چندسطحی مدرنیته: تلاشی برای فرموله کردن یک دستگاه نظری در ایران. فصلنامۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی-فرهنگی، 6(2)، 151-175.
- موسوی اصل، سید سعید (1397). رویکرد سوبژکتیو به قانون در فلسفۀ کانت. فصلنامۀ علمی_پژوهشی حکمت اسلامی، 5 (1)، 61-78.
- عربی
- غروی نائینی، محمدحسین (1387). تنبیه الامه و تنزیه المله. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انگلیسی
- A) Books
- Hornby, A., Ashby, S, Michael & Wehmeier Sally (2000). Oxford Advanced Learner's Dictionary of Current English, Oxford, Oxford University Press.
- Hobbes, T. (1996). Leviathan [1651], Tuck, R. ed, Cambridge, Cambridge University Press.
- Hallaq, W. (2013). The Impossible State: Islam, Politics, and Modernity’s Moral Predicament. New York City, Columbia University Press.
- Kant, I. (1909). Critique of Practical Reason, Trans. Abbott, TK, New York, Prometheus Book.
- Kelsen, H. (1992). Introduction to the Problem of Legal Theory. Oxford, Clarendon Press.
- Lawson, G. (1992). Political Sacra at Civilis or, A Modell of Civil and Ecclesiasticall Government [1660], Condren, C. ed. Cambridge, Cambridge University Press.
- Locke, J. (1988). Tow Treatises of Government. Cambridge, Cambridge University Press.
- Loughlin, M. (2012). Foundations of Public Law. Oxford, Oxford University Press.
- Machiavelli, N. (1983). the Discourses [1531]. Harmondsworth, Penguin.
- Oakeshott, M. (1975). On The Character of a Modern European State in His on Human Conduct, oxford, Clarendon Press.
- Reinhard, W. (1966). Power Elites and State building. Oxford, Clarendon Press.
- Rousseau, J. J., 1968, the Social Contract [1762], M. Cranston trans. Harmondsworth: Penguin.
- Ruiz, Lester Edwin J. (1990). Sovereignty as Transformative Practice, in Saul H. Mendlovitz and R.B.J. Walker, eds., Colorado, Lynne Rienner Publishers.
- Rostow, W. (1971). The Stages of Economic Growth. London, Cambridge University Press.
- Sieyes, E. J. (1963). What is the Third Estate?. London, Pall Mall Press.
- Vincent, A. (1991). Theories of the State, Wiley-Blackwell.
- Walters, M. (2008). Written Constitutions and Unwritten Constitutionalism, In G. Huscroft (Ed.), Expounding the Constitution: Essays in Constitutional Theory (pp. 245-276). Cambridge, Cambridge University Press.
- Wolin, S. S. (2001). Tocqueville between Two Worlds: The Making of a Political and Theoretical Life. Princeton, Princeton University Press.
- B) Articles
- Eisenstadt, S.N. (2000). Multiple Modernities. Daedalus, 120(1).
- Roznai, Y. (2013). The Theory and Practice of Supra-Constitutional Limits on Constitutional Amendments. International and Comparative Law Quarterly, 62(3).
- Ullmann, W. (1949). The Development of the Medieval Idea of Sovereignty. English Historical Review, 1-33.
- C) Documents
- 1958, The French Constitution, adopted by the referendum of September 28, 1958 and promulgated on October 4, 1958. French text and English translation. New York: French Embassy, Press and Information Division.
)