نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار حقوق بین‌الملل، دانشکدة حقوق دانشگاه قم، قم، جمهوری اسلامی ایران
چکیده
با اینکه کشورها و سازمان‌های بین‌المللی، تابعان فعال حقوق بین‌الملل دانسته می‌شوند، ولی با گذار از اجتماع بین‌المللی به جامعة بین‌المللی، بازیگران غیردولتی نیز نقش پررنگی ایفا می‌کنند؛ به‌نحوی که دیگر نمی‌توان بازیگران غیردولتی نظیر دولت خودخواندة اسلامی عراق و شام (داعش)، را بدون هیچ پاسخگویی، تنها زیان‌دیده قلمداد کرد. جستار پیش‌رو بر آن است تا در سیاق خلأ نظام مسئولیت بین‌المللی، در گذر از چالش‌ها به بایستگی تحقق پاسخگویی بازیگران غیردولتی نظر بدوزد. حقوق مسئولیت بین‌المللی، بیشتر عرف‌محور است و عرف بین‌المللی، به‌عنوان یکی از منابع اصلی حقوق بین‌الملل، افزون بر تکوین، لازم است که احراز شود و در راه احراز عرف بین‌المللی، محاکم بین‌المللی بهترین گزینه دانسته می‌شوند. این در حالی است که محاکم بین‌المللی صالح در حوزة بازیگران غیردولتی بسیار نادرند. مواد کمیسیون حقوق بین‌الملل سازمان ملل متحد، به‌عنوان نهاد علمی تدوین و توسعة تدریجی حقوق بین‌الملل، در زمینة مسئولیت بین‌المللی، به فراخور موضوع خود به بازیگران غیردولتی نپرداخته، مسئولیت آنها را منکر نشده و حتی راه را برای پرداختن به آن فراهم گذاشته است. در نبود جواز صریح در مورد مسئولیت بین‌المللی بازیگران غیردولتی، مضیق‌ترین دریافت این است که سکوت به معنای انکار مسئولیت بین‌المللی بازیگران غیردولتی قلمداد نمی‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Necessity of Non-State Actors Accountability within the Framework of International Responsibility
نویسنده [English]
- Mohamad Setayeshpur
Assistant Prof., International law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Islamic Republic of Iran
چکیده [English]
Although states and international organizations are considered as active subjects in international law, non - state actors play an important role due to transition from international society to international community. Non - state actors such as I S I S could no longer remain with no accountability in international community in the perspective of public international law. The present paper tries to scrutinize the necessity of accountability of non - state actors in the context of non liquet in international law of responsibility in order to overcoming the related challenges. The law of international responsibility has a customary character and in addition to the formation of custom, it must be identified. International courts are considered as the best ones for its identification. Nevertheless, lack of the said tribunal which has jurisdiction is the huge problem. The articles of international law commission as the entity for the codification and progressive development of international law, in respect of international responsibility have not dealt with the responsibility of non - state actors, however their responsibility has not been denied and it has even provided a way to address it. In the absence of explicit provision in respect of international responsibility of non - state actors, it can be understood that the silence does not deny the international accountability of non - state actors.
کلیدواژه‌ها [English]
- non-state actor
- accountability
- dynamism of international law
- progressive development of international law
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1391). حقوق بین‌الملل عمومی. تهران: گنج دانش.
- قربان‌نیا، ناصر (1378). اخلاق و حقوق بین‌الملل. تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- کاتوزیان، ناصر (1370). مسئولیت مدنی ـ ضمان قهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ب) مقالات
- پلاسعیدی، پریا و رنجبریان، امیرحسین (1401). بازخوانی انتقادی مفهوم امنیت جمعی در نظام کنونی بین‌المللی. مطالعات حقوق عمومی، (4)، 1717-1737.
- حدادی، مهدی و محمد ستایش‌پور (1396). کنکاش در لزوم وجود نهاد «مسئولیت اشتقاقی» در آورده‌های کمیسیون حقوق بین‌الملل. مطالعات حقوق عمومی، (3)، 771-795.
- زمانی، سیدقاسم و ضیائی، سیدیاسر (1390). تعمیم نظام مسئولیت بین‌المللی به بازیگران غیردولتی با تأکید بر جدایی‌طلبان. مجلة حقوقی بین‌المللی، (45)، 53-83.
- ستایش‌پور، محمد و کیخسروی، مهدی (1401). مسئولیت بین‌المللی بحرین و عربستان سعودی ناشی از نقض حقوق بشر در بحرین. مطالعات حقوق عمومی، (4)، 2041-2056.
- نامدار وندائی، سالار و قریبی، حسین (1401). انعطاف رژیم بین‌المللی مقابله با تروریسم در برابر طالبان. سیاست خارجی، (1)، 5-26.
- عربی
- عطیه‌الله، احمد (1968). القاموس السیاسی. مصر: دارالنهضه العربیّه.
- انگلیسی
- A) Books
- Borelli, S. (2017). State Responsibility in International Law. Oxford University Press.
- Bovens, M. (1998). The Quest for Responsibility: Accountability and Citizenship in Complex Organizations. Cambridge University Press.
- Gal-Or, N., Ryngaert, C., & Noortmann, M. (edn.) (2015). Responsibilities of the Non-State Actor in Armed Conflict and the Market Place: Theoretical Considerations and Empirical Findings. Brill Nijhoff Publishers.
- Lowe, V. (2007). International Law. Cambridge University Press.
- B) Articles
- Ala’i, P. (2008). From the Periphery to the Center? The Evolving WTO Jurisprudence on Transparency and Good Governance. Journal of International Economic Law, (11), 779-802.
- Arajärvi, N. J. (2011). The Lines Begin to Blur? Opinio Juris and the Moralisation of Customary International Law. Electronically available at https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1823288
- Bílková, V. (2015). Armed Opposition Groups and Shared Responsibility. Netherlands International Law Review, (62), 69-89.
- Carillo Santarelli, N. (2008). Non-State Actors Human Rights Obligations and Responsibility under International Law. Revista Electrónica de Estudios Internacionales, (15), 1-10.
- d’Aspremont, J. (2007). The Foundations of the International Legal Order. Finnish Yearbook of International Law, (18), 219-255.
- d’Aspremont, J., Nollkaemper, A., Plakokefalos, I., & Ryngaert, C.(2015). “Sharing Responsibility Between Non-State Actors and States in International Law: Introduction. Netherlands International Law Review, (62), 49-67.
- Farrior, S. (1998). State Responsibility for Human Rights Abuses by Non-State Actors. Proceedings of the American Society of International Law Annual Meeting, (92), 200-303.
- Harlow, C. (2011). Accountability as a Value in Global Governance and for Global Administrative Law. in: Gordon, Anthony; Jean-Bernard, Auby; Marison, J., & Zwart, T. (edn.) Values in Global Administrative Law, Hart Publishing, 167-185.
- Klein, P. (2002). Responsibility for Serious Breaches of Obligations Deriving from Peremptory Norms of International Law and United Nations Law. European Journal of International Law, (13), 1241-1255.
- Lanovoy, V. (2014). Complicity in an Internationally Wrongful Act. in Nollkaemper, André and Plakokefalos, Ilias, Principles of Shared Responsibility in International Law: An Appraisal of the State of the Art, Cambridge University Press, 134-168.
- Mc Beth, A. (2008). “Every Organ of Society: The Responsibility of Non-State Actors for the Realization of Human Rights. Hamline Journal of Public Law and Policy, (30), 1-56.
- Nollkaemper, A., & Jacobs, D. (2013). Shared Responsibility in International Law: A Conceptual Framework. Michigan Journal of International Law, (34), 359-438.
- Onuma, Y. (2000). In Quest of Inter-Civilizational Human Rights: ‘Universal’ vs. ‘Relative’ Human Rights Viewed from an Asian Perspective. Asia Pacific Journal on Human Rights and the Law, (1), 53-88.
- Peters, A. (2009). Humanity as the A and Ω of Sovereignty. European Journal of International Law, (20), 513-544.
- Shelton, D. (2002). Righting Wrongs: Reparations in the Articles on State Responsibility. American Journal of International Law, (96), 833-856.
- Tomuschat, C. (2004). The Applicability of Human Rights Law to Insurgent Movements. in: Horst Fischer, Ulrika Froissart, Wolff Heintschel von Heiegg & Christian Raap (edn.). Krisensicherung und Humanitarer Schutz- Crisis Management and Humanitarian Protection: Festschrift fur Dieter Fleck, Berliner Wissenschafts-Verlag, 573-591.
- Wyler, E. (2002). From ‘State Crime’ to Responsibility for ‘Serious Breaches of Obligations under Peremptory Norms of General International Law. European Journal of International Law, (13), 1147-1160.
- Yee, S. (2008). Towards a Harmonious World: The Roles of the International Law of Co-progressiveness and Leader States. Chinese Journal of International Law, (7), 99-105.
- C) International Documents
- Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide [Genocide Convention] (1948). United Nations, Treaty Series, vol. 78, 9 December.
- Human Rights Council [HRC] (2011). Report of the Special Representatives of the Secretary-General on the Issue of Human Rights and Transnational Corporations and Other Business Enterprises, Ruggie John, Guiding Principles on Business and Human Rights: Implementing the United Nations “Protect, Respect and Remedy” Framework, A/HRC/17/31, 21 March.
- International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (1966). United Nations, Treaty Series, vol. 660, 7 March.
- International Law Association [ILA] (2004). Final Report of Berlin Conference concerning Accountability of International Organizations, International Organizations Law Review, vol. 1, pp. 221-293.
- League of Nations Doc. (1929). Conference for the Codification of International Law, Bases of Discussion for the Conference Drawn up by the Preparatory Committee, Vol III: Responsibility of States for Damages Caused in their Territory to the Person or Property of Foreigners, Doc. C. 75. M69. 1929. V.
- United Nations Economic and Social Council (2006). Civil and Political Rights, including the Questions of Disappearances and Summary Executions, Extrajudicial, Summary or Arbitrary Executions, Report of the Special Rapporteur Philip Alston, Mission to Sri Lanka (28 November to 6 December 2005), E/CN.4/2006/53/Add.5, 27 March.
- United Nations Security Council [UNSC] (1998). The Situation in Guinea-Bissau, S/RES/1216, 21 December
- United Nations Security Council [UNSC] (1999). S/RES/1267.
- United Nations Security Council [UNSC] (2011). S/RES/1988.
- United Nations Security Council [UNSC] (2011). S/RES/1989.
- United Nations Security Council [UNSC] (2003). The Situation in Afghanistan, S/RES/1471, 28 March.
- United Nations Security Council [UNSC] (2003). The Situation in Liberia, S/RES/1509, 19 September.
)